2010-05-10-Tình trạng công nhân xuất khẩu lao động bị bạc đãi liên tục xảy ra trong nhiều năm qua, nhưng các cơ quan hữu trách VN vẫn chưa làm hết chức năng của mình là theo dõi và bênh vực người lao động.
Hình "Dì Tư bán kẹo" tại Kuala Lumpur, Mã Lai ngày 10 tháng 4 năm 2010. Photo by Tường An
Chúng tôi có phóng sự trực tiếp từ Malaysia về hoàn cảnh của một số chị em phụ nữ bị bỏ rơi tại đây trong những tình cảnh hết sức bi đát, với những mảnh đời gian nan vất vả.
Tha phương cầu thực
Trên đường phố Kuala Lumpur, chúng tôi đã gặp một phụ nữ VN mà gương mặt đã già hơn số tuổi chị có rất nhiều. Trong chiếc rổ con lèo tèo vài thỏi kẹo và vài mẫu khăn giấy mà chị bán với giá 1 RM. Chị bảo chúng tôi gọi chị là “Dì Tư bán kẹo”.
Dì Tư cho biết đã theo xe hàng đến Mã Lai để ăn xin, nhưng sau một thời gian, dì bị cảnh sát Mã lai bắt giữ và phạt 1000 RM. Dì nói trong nước mắt: “Bây giờ Vú không dám ăn xin nữa mà Vú bán kẹo để trả nợ.”
Những người Việt Nam mà đa số là từ miền quê, phải tha phương cầu thực để hy vọng có một đời sống khá giả hơn. Một số ít cũng thực hiện được phần nào giấc mơ của mình, nhưng đa số thì rơi vào những hoàn cảnh đáng thương. Nhiều công nhân lao động xuất cảng qua đến Malaysia thì bị công ty môi giới bỏ rơi.
Phần lớn công nhân phải làm việc trong những điều kiện không an toàn, nơi ăn ở thiếu tiện nghi, mất vệ sinh. Có nơi, không có cả nhà cửa đàng hoàng cho công nhân, họ phải ở trong những thùng gỗ gọi là container vừa chật hẹp, vừa thiếu an toàn.
Trả lời chúng tôi, anh Kiên - một công nhân Việt Nam có thâm niên ở Mã Lai cho biết: “Cái nhà đó là cái container, tức là bằng ván cả, container người ta để 1 dãy như thế này, cứ tầm mười mấy cái gì đấy, chồng lên trên nữa, con cao như thế này là ngồi đụng đầu, cúi cúi ngồi như thế này thì được.”
Khi được hỏi, trước khi đi mỗi người phải đóng cho công ty môi giới bao nhiêu, rồi khi đến Mã Lai thì họ giúp gì cho các em? Kiên cho biết: “Trước khi đi thì cũng có truyền thanh loa đài là sang Mã Lai làm việc, chúng con cũng không biết lương bổng như thế nào. Cứ mỗi người đi là tầm 20 triệu. Từ ngày sang đây tới giờ cũng không biết môi giới là ai nữa cơ. Bước chân ra khỏi ngoài sân bay là chủ giữ hộ chiếu luôn.”
Hãng gỗ nơi 1 công nhân tên Trường - em trai Kiên - làm việc đã bị cháy nhiều lần, và lần cuối cùng vào đêm giao thừa năm Canh Dần vừa qua. Em Trường bị cháy hơn 80%, khi chúng tôi tiếp xúc thì Trường vẫn còn phỏng nặng, không nói chuyện được.
Kiên kể cho chúng tôi về câu chuyện của đưa em kém may mắn: “Hôm đấy đúng hôm mùng 1 tết. Giao thừa xong tầm 2-3 giờ sáng gì đó thì nó cháy. Container bằng ván cô ạ. Thường ván ép nó có dầu nên bốc rất nhanh, thế em con mới mở cửa ra, lửa ập vào mắt vào mặt, nó cũng mất bình tĩnh nên lại chạy vào trong, nó cũng không có lối ra nên lại chạy ra ngoài. Lúc đó là cháy tóc, cháy đằng sau lưng này, quần áo là cháy hết. Tay chân các thứ đều bị cháy hết.”
Anh Nguyễn Đăng Trường chụp tại Melacca, Mã Lai khoảng tháng 1 năm 2010 (vài ngày sau khi bị cháy). Hình do thính giả gửi RFA
Kêu cứu nên có cải thiện
Tức nước vỡ bờ, một vài công nhân tổ chức đình công tự pháp, nhưng trước áp lực của các chủ nhân, cuộc đình công bị dập tắt nhanh chóng. Minh tâm sự: “Tụi con thấy làm 1 tháng mà lương nó không trả đủ, tụi con bắt đầu đình công, sau nó phạt, thằng nào nghỉ cứ 1 ngày là phạt 200, thì tụi con không biết phải làm như thế nào, không biết nói với ai, mà tiếng thì không biết.”
Được hỏi về sự giúp đỡ của lãnh sự quán CSVN tại Mã Lai, các công nhân cho biết:
Kiên: Những cái đấy thì… !!! Người VN mình thì chỉ có Hội Thánh tới thăm thôi chứ cũng không có ai.
Minh: Đại sứ quán VN quan tâm gì tới, có khi biết được cũng bỏ lơ luôn! Có Ủy Ban Bảo Vệ Người Lao Động VN và Hội Thánh Tin Lành VN ở Mã Lai giúp đỡ, giúp đỡ rất là nhiều.
Một tổ chức được thành lập cách đây hơn 6 năm là Ủy ban Bảo vệ Người lao động Việt Nam đã thực hiện nhiều công tác giúp đỡ cho công nhân VN tại Mã Lai, mục đích đòi hỏi quyền lợi cho công nhân, khuyến khích công nhân đoàn kết lại để tự đấu tranh cho quyền lợi của chính mình, nâng cao nhân phẩm của người lao động.
Một công tác gần đây nhất đạt được thành quả khả quan là Ủy ban đã thuyết phục được sự cộng tác của đài truyền hình số 7, một cơ quan truyền thông lớn ở Úc Châu đến quay phim 1 hãng sản xuất hàng cho Nike tại Kepong, ngoại ô Kuala Lumpur.
Họ đột nhập vào hãng này và dùng máy quay phim giấu trong túi xách để quay hình ảnh môi trường sống và làm việc tồi tệ của công nhân tại đây, phỏng vấn 1 số công nhân. Khi phim được phổ biến rộng rãi trên truyền hình và trên hệ thống you tube, rất nhiều phản ứng của cá nhân và có những công ty đã ngưng đặt hàng của Nike.
Cuối cùng, họ đã thoả thuận một số điều kiện do UB BV đưa ra như: thay đổi chổ ở của công nhân, trả lại tiền mà công nhân đã đóng cho môi giới…v.v…
Anh Nguyễn Đình Hùng, một thành viên ban chấp hành của Ủy ban Bảo vệ Người lao động Việt Nam cho biết:“Vào đầu năm 2008, UBBVNLDVN nhận được lời kêu cứu của công nhân đi lao động ở Mã lai. Chúng tôi đã qua Malaysia để tìm hiểu tình hình đời sống và điều kiện làm việc của hằng trăm ngàn công nhân VN tại đó.
Chúng tôi đã chứng kiến tận mắt và nghe kể lại hoàn cảnh của công nhân đã bị lừa gạt trên danh nghĩa là đi lao động nước ngoài theo chương trình xóa đói giảm nghèo, với hy vọng sau 3 năm lao động cực khổ sẽ được khá hơn để giúp gia đình. Nhưng thực tế hoàn toàn khác biệt. Fact box
Theo Bộ LĐ-TB-XH:
Từ cuối tháng 3/2010, tất cả người giúp việc nước ngoài và chủ thuê người Malaysia sẽ buộc phải cùng đi học vào cuối tuần để hai bên hiểu nhau nhằm hạn chế tình trạng người giúp việc bỏ trốn.
Trước khi đi lao động phải vay nợ để trả 2000 đôla cho nhà nước qua hình thức môi giới. Sau 3 năm trở về, may mắn thì chỉ trả được nợ và còn được chút đỉnh để mua qùa cho gia đình mà thôi. Nhiều hoàn cảnh chịu không nổi sự lường gạt và áp bức của chủ nhân, môi giới, nhiều công nhân phải về nước với hai bàn tay trắng và tiếp tục trả nợ đã vay để đi lao động.
Chúng tôi đến một công ty sản xuất hàng cho Nike. Công nhân tại đây đa số là người VN, họ phải ăn ở trong những điều kiện thật tồi tệ. Hơn 400 công nhân ở trong một nhà kho chật hẹp, nhà vệ sinh, nhà tắm, nhà bếp, giường ngủ, đều chung một chỗ.
Chúng tôi đã báo động bằng cách viết thư đến công ty Nike bên Mỹ, nhưng không đuợc sự quan tâm của họ. Sau đó, chúng tôi đã thuyết phục đài truyền hình số 7 của Úc cùng đi với chúng qua Mã Lai để thực hiện đoạn phim về đời sống công nhân tại đây.
Sau khi đoạn phim được phổ biến trên đài truyền hình số 7, thì công ty Nike đã phản ứng ngay tức khắc.
Kết quả là Nike đã đồng ý:
- Chuyển công nhân đến nơi ở khác, an toàn và vệ sinh hơn.
- Trả lại hộ chiếu cho công nhân .
- Trả lại cho 20.000 công nhân, mỗi công nhân 2000 đô la Mỹ tiền lệ phí mà họ đã đóng cho môi giới.
Sau khi đến tại chỗ để kiểm tra sự thực hiện lời hứa của Nike. Chúng tôi nhận thấy đa số công nhân đã có một cuộc sống khá tiện nghi hơn và có những nụ cười hơn là những giọt nước mắt trước kia.”
Chị Chanh, dì Tư ở Mã Lai hay chị Lang mà anh Nguyễn Khanh tình cờ gặp trong một chuyến đi Bắc Kinh chỉ là một trong những những “cành lan” mong manh trước những khắc nghiệt của đời sống. Còn nhiều những nàng Kiều và những mảnh đời bất hạnh khác đang lưu lạc ở Đài Loan, Nam Hàn, Nhật bản, Kam-pu-chia để hy vọng có một đời sống khá hơn hầu giúp đỡ cho gia đình. Tôi chia sẻ với anh Nguyễn Khanh cái tâm trạng « của một kẻ vừa đi xa về, vứt túi xách vào 1 góc phòng và ước gì đừng có chuyến đi »
Nguồn: http://www.rfa.org/vietnamese/vietnam/xa-hoi/Vietnamese-laborers-in-malaysia-part%202-TA-05102010144553.html
