(Phóng sự đặc biệt – Bài 1)
Cách đây 80 năm, ngày 10-02-1930, Việt Nam Quốc Dân Đảng bằng chính sức mạnh của dân tộc mình đứng lên Tổng Khởi Nghĩa đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược. Cuộc Tổng Khởi Nghĩa thất bại hàng ngàn đảng viên ưu tú đã bị bắt và bị đày đi côn đảo... Trong đó có một vùng côn đảo xa xôi tận Nam Mỹ gọi là Guyane thuộc Pháp đã lưu đày biệt xứ 325 chiến sĩ Yên Bái và những anh hùng dân tộc này đã vĩnh viễn nằm xuống chốn rừng sâu Amazone. Nhân dịp 80 năm tưởng niệm ngày Tổng Khởi Nghĩa của VNQDĐ (1930-2010) Phái đoàn VNQDĐ đã thể hiện tưởng niệm Tổng Khởi Nghĩa một cách cụ thể bằng cách đến Guyane, Nam Mỹ để dựng bia tưởng niệm 525 anh hùng dân tộc, trong đó có 325 anh hùng VNQDĐ đã bị lưu đày biệt xứ và vĩnh viễn nằm lại nơi đây....Mời quý vị đọc 5 bài phóng sự đặc biệt của trang nhà http://www.vietquoc.org
Thăm Nhà Lao An Nam tại Guyane (Le Bagne Des Annamites en Guyane) lần đầu tiên:
Người chết cho tổ quốc không bao giờ bị bỏ quên, người xả thân cứu đồng bào thì đồng bào ghi nhớ! Hơn 79 năm rồi, từ sau cuộc Tổng Khởi Nghĩa Yên Bái ngày 10/02/1930 do Việt Nam Quốc Dân Đảng lãnh đạo, đã có 325 chiến sĩ yêu nước Việt Quốc bị lưu đày biệt xứ đến chốn rừng sâu nước độc tại Guyane thuộc Pháp gọi là Nhà Lao An Nam tại Guyane. Chốn lưu đày nằm sâu trong rừng Ínini thuộc rặng Amazone, nay thuộc quận Monstinery-Tonnegrande, nằm cách thủ phủ Cayenne của tỉnh Guyane thuộc Pháp chừng 60 cây số (km). Ngày 25/01/2010 phái đoàn Việt Nam Quốc Dân Đảng do anh Tổng Bí Thư Lê Thành Nhân hướng dẩn đã đến “Dựng bia tưởng niệm các đồng chí VNQDĐ đã bỏ mình tại Guyane sau cuộc Tổng Khởi Nghĩa Yên Bái 10-02-1930”.
Đây là lối vào nhà lao An Nam - Bản có chử đỏ là để làm dấu của toán tiên phong đặt vào năm 2008
Cách đây hơn một năm, VNQDĐ đã phái người đến đây tìm kiếm những đồng chí của họ đã hy sinh cho tổ quốc bị lưu đày biệt xứ và bị lãng quên từ 79 năm qua, nhờ vậy mới biết được tung tích, xác nhận được được vị trí Nhà Lao An Nam, Trung Ương VNQDĐ đã viết một lá thứ bằng tiếng Pháp gửi đến cho ông Le Cante, quận trưởng Montsinéry-Tonnegrande, yêu cầu giúp đỡ và đề nghị hợp tác dựng đài tưởng niệm hầu biến khu Nhà Lao An Nam thành khu văn hóa lịch sử, nhưng vì điều kiện tài chánh cũng như yếu tố tế nhị về chính trị, chính quyền địa phương giữ thái độ im lặng, quận trưởng Le Cante thấy có một cái gì đó áy náy trong lòng với sự “im lặng trái đạo lý” và đã nhắn qua người liên lạc rằng các bạn hãy can đảm đi tới và chúc thành công, ý nói việc làm của các bạn rất đáng ca ngợi, nhưng rất tiết chúng tôi không hợp tác được vì...
Cuối cùng VNQDĐ không xây dựng được đài tưởng niệm thì quyết định phải dựng bia tưởng niệm các Liệt Sĩ Yên Bái vì lương tâm không cho phép bỏ quên những chiến sĩ yêu nước xả thân cho nền độc lập dân tộc đã chết oan khiên tức tưởi và vong hồn đang vất vưởng nơi chốn rừng hoang, u tịch mà 79 năm qua không hương khói, không một lời cầu nguyện!
Ngày 25/01, phái đoàn gồm đảng viên lão thành 85 tuổi bác Nguyễn Thanh Sơn từ Canada,
Anh em đang đứng ở lối vào, chuẩn bị đi thăm nhà lao An Nam chiều 26-01-2010
anh Hoàng Chí Linh từ Frankfurt Đức, chị Lê Quý An từ Đức, anh Nguyễn Tâm Thiện từ Pháp, anh Phục Việt từ Pennsylvania, anh Hoàng Linh từ California và anh Lê Thành Nhân từ Texas, một toán đi từ phi trường Orly, Paris và toán khác từ Canada và Hoa Kỳ trực chỉ phi trường Cayenne, Guyane …sau chuyến bay dài gần hai ngày, dừng lại nhiều phi trường với hành trang mang theo không những chỉ quần áo mà muốn đến xứ Guyane của rừng Amazone phải chích ngừa đủ mọi thứ, anh Hoàng Linh tâm sự “nội chuyện chích ngừa không tốn gần $500 USD”, ngoài ra cần đem theo áo quần đi mưa, dày lội rừng, mũ an toàn, thuốc chống vắt muỗi,bọ cạp, rết rừng v.v... và đặc biệt tấm bia tưởng niệm do anh Chí Linh, chị Quý An, anh Tâm Thiện đặt làm bằng đồng nặng gần 50 kilograms (100 lbs) phải vận chuyển bằng đường bộ cồng kềnh từ Đức đến phi trường Orly, từ phi trường Cayenne đến nhà trọ ở quận Montsinéry, sau đó khiên bộ hơn 4 cây số đường rừng đến Nhà Lao An Nam để dựng bia tưởng niệm đầy gian nan vất vả!
Hai toán gặp nhau tại phi trường Cayenne, Guyane lúc 4:00 chiều thứ Hai ngày 25/01, từ đây thuê xe về nhà trọ trong quận Montsinéry-Tonnegrande cách phi trường 60 cây số, nằm sâu trong một vùng thôn quê để đi đến địa điểm vào Nhà Lao cho tiện, vì cây cầu chính trên trục lộ bị gãy phải dùng đường lộ phụ nên đường đi khó khăn dễ lạc phải nhờ ông chủ cho thuê nhà ra đón tại phi trường dưa về chỗ ở.
Anh em gặp nhau tay bắt mặt mừng, nhưng thấy trước mắt nhiều công việc phải lo, nào tiếp xúc với chính quyền, nào mời người tham dự, nào phải đi thăm Saint-Lauren Du Maroni địa điểm đầu tiên các nhà ái quốc bị tàu Martinière chở đến đây v.v. tất cả đều bắt đầu cuộc hành trình từ số “zero” đầy thử thách trong 5 ngày tới, và chỉ có 5 ngày thôi nếu không hoàn thành hoặc gặp bất trắc gì thì khó khăn vì anh em cần trở về đúng chuyến bay để còn đi làm việc, nhất là công việc làm trong thời kinh tế khó khăn này nhiều rủi ro. Do đó, những ngày còn lại thời gian làm việc rất sít sao nên anh em cũng tạm gát qua những hàn huyên tâm sự đến khuya, ai ai cũng phải đi ngủ sớm để ngày mai vào thăm Nhà Lao ra mắt các tiên liệt là các đồng chí hậu duệ đến thăm viếng và dựng bia tưởng nhớ các anh hùng dân tộc vị quốc vong thân nơi xứ người.
Sáng hôm sau vào ngày thứ Ba (26/01), vừa chuẩn bị đi vào Nhà Lao thì ông quận trưởng Montsinéry-Tonnegrande gọi điện thoại nói sẽ đến gặp, nhưng chờ hoài không thấy và ông báo lại cho biết đang bận họp cứu trợ động đất ở Haiti. Đến 1:30 chiều thì anh em quyết định vào thăm Nhà Lao mặc dù đã trễ, nhưng không thể để mất một ngày làm gián đoạn chương trình dự tính.
Phái đoàn bắt đầu đi vào thăm viếng nhà lao An Nam, người đi sau là lão đồng chí Thanh Sơn 85 tuổi, đến từ Canada.
Từ nhà trọ đến ngõ vào Nhà Lao chừng 20 cây số, ngõ vào Nhà Lao là lối vào ven rừng nhỏ đầy cỏ mọc hoang dại, nếu không có người đã từng đến đây đánh dấu chỉ dẫn thì không tài nào nhận ra rằng đó là lối vào Nhà Lao An Nam, đây là một lối đi hẹp vào rừng bị che khuất bởi cỏ dại mọc cao đến đầu gối…từ đường lộ dẫn vào Nhà Lao là một còn đường mòn rất nhỏ hơn 4 cây số lầy lội (tháng này mùa mưa), nhiều cây ngã chắn lối, nhiều nơi bị nghẽn lối phải rẻ cây đi vòng, nhiều chỗ phải leo lên thân cây ngã cao gần đến ngực để qua đường, đặc biệt bác Thanh Sơn 85 tuổi nhưng vẫn cố gắng cùng với anh em một tay cầm gậy tay kia vịn vào vai anh em trẻ cùng tiến bước. Sau gần 2 giờ lặn lội trong rừng chị Quý An la lớn “đến nơi rồi” khi nhận ra được viên đá của nền nhà còn sót lại và có thể nơi đây là trung tâm của Nhà Lao gọi là La Bagne Anammite chứa 525 người lưu đày biệt xứ trong đó có 325 chiến sĩ VNQDĐ bị bắt từ vụ ám sát tên mộ phu Hervé Bazin và sau cuộc Tổng Khởi Nghĩa Yên Bái 10-02-1930. Rẽ phải chừng 200m thì thấy hai dãy bê tông cốt sắt sừng sững hiện ra, đoàn người đứng trước chứng tích của tội ác khét tiếng của chế độ thực dân: “chuồng cọp”.
Cảnh âm-u khi đoàn người vừa mới tới nhà lao An Nam chiều ngày 26-01-2010
Hương khói làm ấm lòng các cụ hay sao mà bỗng nhiên đám mây biến mất mặt trời ló dạng, ánh sáng xuyên qua khẽ lá rừng già, mọi người cũng thấy ấm cúng và vui vẻ không còn mang tâm trạng ớn lạnh như khi mới bước vào...
Trời trở nên quang đãng sau khi thắp hương khấn nguyện chiều 26-01-2010 (tại chuồng cọp nhà lao An Nam)
Máy quay phim, máy chụp ảnh hoạt động liên tục nào chụp những cầu tiêu còn sót lại, chụp chuồng cọp từ nóc đến tận nền, thầm nhủ rằng nơi đây những nhà ái quốc Việt Nam đã trải qua những giây phút nhục hình trong uất hận, cô đơn và tuyệt vọng. Chuồng cọp sau 79 năm đã phủ rêu phong nhưng những nét tàn bạo hiểm ác của nó vẫn còn y nguyên vẹn. Các Nhà Lao cây cối mọc đầy, chỉ còn lại cái nền nhà, cái xe đẩy (wagon) dùng sức trâu ngựa của các chiến sĩ lưu đày giờ đây đã rỉ sét gần hết như muốn phá tan một chứng tích ác độc của chế độ thực dân dùng sức người thay trâu ngựa...Con đường rầy dùng để chuyển sản phẩm làm ra từ Suối Lươn rồi dùng sức tù nhân hằng ngày hì hục đẩy về nộp cho tên cái ngục.... nhìn đâu cũng thấy dấu tích bóc lột độc ác tàn bạo của chế độ Thực Dân đối với người bị lưu đày!
Chụp hình và thâu video xong thì trời đã bắt đầu tối, ánh nắng yếu ớt còn sót lại của buổi hoàng hôn, phái đoàn phải trở về để lo công tác cho ngày mai...
Dấu tích tội ác lịch sử của chế độ thực dân Pháp còn nguyên vẹn - hai dãy chuồng cọp tại nhà lao An Nam (Ảnh CL - 26-01-2010)
(Bài 2: Tìm tung tích các chiến sĩ yêu nước bị lưu đày biệt xứ đến Guyane cách đây 79 năm)
Nguồn: http://www.vietquoc.org/modules.php?name=News&file=article&sid=1114
